PRZEWODNIK PO WYSTAWIE

Kościół nie zezwalał na tłumaczenie Biblii na języki narodowe. Mimo to Cyryl(pierwotnie Konstanty) i Metody – misjonarze Słowian – szybko doszli do przekonania,że nie można Słowianom liturgii, a tym bardziej Słowa Bożego, głosić w języku,którego w ogóle nie rozumieją, więc opracowali alfabet słowiański – cyrylicę – iprzetłumaczyli fragmenty Pisma Świętego na język słowiański, rozumiany wówczasprzez…

Jan Wiklif to szczególna postać, która w krótkim czasie zweryfikowała nauczanieKościoła Zachodniego, co nie spodobało się jego przełożonym.Żył w XIV wieku, kiedy jeszcze nie było druku. Chociaż to, do czego doszedł, byłoprzed Reformacją, to niewiele różniło się od nauk reformatorów.Miał duży wpływ na działalność Jana Husa w Czechach, który później wystąpił zpewnymi postulatami dotyczącymi m.in…

Wystąpienie Marcina Lutra i renesansowe hasło „POWRÓT DO ŹRÓDEŁ” topowrót do korzeni.Pismo Święte jest czymś szczególnym, więc nie powinno być tłumaczone z innegotłumaczenia, bo mogą w nim być jakieś nieścisłości lub błędy. Trzeba tłumaczyć zORYGINAŁU.

Tyndale poszedł do swojego biskupa i podzielił się pomysłem tłumaczenia Biblii zoryginału. Biskup się wystraszył i powiedział: nie rób tego! Mimo to Tyndale zacząłtłumaczenie. Gdy to się wydało, musiał uciekać i wyjechał z Angli pod fałszywymnazwiskiem w 1524 do Hamburga.W 1524 roku, z pomocą mnicha Williama Roya, ukończył przekład NowegoTestamentu. Pewnego razu ktoś wykupił cały…

Jak radzono sobie kiedyś bez podziału na rozdziały i wersy, a nawet bez odstępówmiędzy zdaniami i między wyrazami?Tylko jeden człowiek miał tekst Pisma Świętego przed oczami i go czytał, a reszta gosłuchała. Czytający musiał wiedzieć jak go przeczytać albo słuchający musiał go umiećdobrze usłyszeć.Czasem opowiadam, jak można na podstawie greckiego tekstu odczytać piętnastyrozdział Ewangelii Łukasza…

Wracamy do reformacji i tłumaczeń Biblii.Powstawały różne angielskie przekłady, które nie do końca spełniały oczekiwaniakróla Anglii co do przekładu idealnego w tamtej epoce. W 1560 roku purytanie, którzyprześladowani w Anglii za wiarę uciekli do Genewy w Szwajcarii, przygotowali i wydali Biblię Genewską. Ta Biblia została wydana w podręcznym, niewielkim formacie; można ją było łatwo wziąć…

Religijne ugrupowania w Anglii mocno się zwalczały, więc w jakiś sposób trzebabyło zjednoczyć ludzi o różnych poglądach. Król Jakub nakazał więc, aby oni wspólnieprzetłumaczyli Biblię. Jedna i druga strona przychodziły do niego z postulatami, żeKościół powinien np. zakazać noszenia obrączek, czy obchodzenia świąt, co niewszystkim pasowało.Był wówczas pewien przekład, tzw. Biblia Biskupia, ważąca około 12…

Mówiliśmy wcześniej o Wiklifie i Husie, którzy jeszcze przed epoką druku zmienilimyślenie Kościoła i teologów o Bogu i podejście do Pisma Świętego. Tu trzeba teżpowiedzieć o Erazmie z Rotterdamu. Był wybitnym humanistą, który pragnął poznaćoryginalny tekst Biblii. Bardzo późno, w wieku 40-paru lat, rozpoczął naukę językahebrajskiego. Poznał też grekę i łacinę.Chciał dotrzeć do pierwotnej treści…

W czasie reformacji, a nawet wcześniej powstawały Biblie poliglotyczne.Pomysł takiej Biblii powstał w Hiszpanii, ale zanim go zrealizowano, zaczęła sięreformacja. Była to Biblia Poliglota Kompluteńska, nazwana tak od miasta, w którympowstała. W sześciu tomach zestawiono obok siebie teksty: hebrajski, grecki i łacińskiStarego i Nowego Testamentu. To tutaj dokonano pierwszego tłumaczenia NowegoTestamentu na język hebrajski i…

Tutaj jest przykład próby podziału tekstu Biblijnego. Podział na rozdziały i wersy byłznany już od XIII wieku; wprowadził do arcybiskup Cantenbery – Stephen Langton w1227 roku; do dziś mamy go w swoich Bibliach. Wówczas nie było jeszcze podziału nawersy. Dopiero w 1551 roku, kiedy działano w celach naukowo-czytelniczych, RobertEstienne (zwany Stephanusem) wprowadził podział każdego rozdziału…

Co do Lutra, to wystąpił on w 1517 roku ze swoimi 95 tezami, wśród których był teżpostulat przetłumaczenia Pisma Świętego na język zrozumiały dla wszystkich ludzi.Nowy Testament przetłumaczył w 1522 roku. Jak myślicie, ile czasu to trwało?Zawziął się i przetłumaczył go w 11 tygodni.Nie zrobił tego byle jak. Wówczas w Cesarstwie Niemieckim było wiele księstw…

Biblia Brzeska nazywana jest też Biblią Radziwiłłowską od Mikołaja RadziwiłłaCzarnego, jednego z najpotężniejszych litewskich magnatów i protestanta, którysfinansował jej wydanie w Brześciu nad Bugiem w 1563 roku. Mamy tutaj reprintwydania z XVI wieku i reprint wydania ze współczesną czcionką, bo tejszesnastowiecznej czcionki nie umie przeczytać ten, kto nie uczył się czytać gotyckiegopisma.Bardzo trudno zrozumieć tę…

Protestanccy Radziwiłłowie żyli też w Nieświeżu (obecnie w Białorusi), gdzie BraciaPolscy dokonali kolejnego tłumaczenia Biblii w 1572 roku.Byli radykalnym odłamem polskiej reformacji, którego duża część nawet odrzucaładogmat o Trójcy Świętej, stąd nazywano ich też Arianami lub Socynianami.Przekład ten był pierwszym pełnym polskim przekładem Pisma Świętego z językóworyginalnych, którego dokonał tylko jeden człowiek – Szymon Budny…

Przez kolejne 300 lat praktycznie nie powstawały nowe polskie przekłady Biblii.Wydawano i rozpowszechniano głównie katolicką Biblię Jakuba Wujka i protestanckąBiblię Gdańską, wydawaną przez polski oddział Brytyjskiego Towarzystwa Biblijnego,założony w Polsce już w 1816 roku, czyli ponad 200 lat temu – jedno z najstarszychtowarzystw biblijnych na świecie.Pod koniec XIX wieku Żyd Izaak Cylkow podjął się tłumaczenia…